De wereld om ons heen
Droogte en een toenemende watervraag zorgen voor dringende vraagstukken op het gebied van vergunningen voor en de inpassing van drinkwaterwinning. Ook de drukker wordende ondergrond en steeds meer vervuilende stoffen die doordringen tot drinkwaterbronnen plaatsen ons voor uitdagingen. Daarnaast hadden in 2020 de stikstofproblematiek en de coronacrisis invloed op ons werk.
Drinkwatervraag blijft stijgen
In de afgelopen vijf jaar steeg de drinkwatervraag in het voorzieningsgebied van Vitens met 10 procent. Vooruitkijkend moeten we rekening houden met een stijging van de watervraag van 30 procent tot 2040 (Global Economy-scenario RIVM). We staan dus voor een grote uitdaging om ook in de toekomst 24/7 schoon en betrouwbaar water van topkwaliteit te leveren.
Klimaatverandering
De stijging in de watervraag komt voor een deel door klimaatveranderingen. Weersomstandigheden zoals extreem warme en droge zomers komen steeds vaker voor, en deze hebben ook effect op de (grond)watervoorraden.
Piekverbruik door droogte en warmte
Net als voorgaande jaren was 2020 een droog jaar. Het droge voorjaar zorgde voor een groot neerslagtekort, dat tijdens de zomer verder opliep. Daarnaast waren er in 2020 warme periodes. In de onderstaande grafiek is te zien dat 2020 als het ware twee zomers kende: een in het voorjaar en een in augustus.
Als de temperatuur stijgt, stijgt het waterverbruik, en ontstaan er sterke vraagstijgingen in piekperioden. Mensen sproeien vaker hun tuin, nemen een extra douche om af te koelen of laten hun opzetzwembad vollopen. De coronamaatregelen, die ervoor zorgden dat openbare zwembaden gesloten bleven en mensen niet massaal naar het strand mochten, droegen hier in 2020 verder aan bij.
Deze piekperioden zorgen dat de druk op het (grond)watersysteem in delen van ons gebied simpelweg te groot wordt. We overschrijden lokaal winvergunningen – zoals in Twente en de Achterhoek – en bevinden ons in een spagaat om aan onze leveringsplicht te voldoen.
Vanwege de toenemende druk op het drinkwatersysteem, roepen we sinds enkele jaren onze klanten op om zuinig om te gaan met water. Dit waterbewustzijn kan bij een dreigend watertekort de piekbelasting afvlakken. Maar besparen en bewaren zijn niet voldoende om de stijgende vraag naar drinkwater op te vangen.
Hoe gaat Overijssel om met de droogte?
Overijssel is een van de droogste regio’s van Nederland. Gedeputeerde Bert Boerman: “We hebben lang gedacht dat droogte een probleem van de toekomst was”. Lees hier het interview met Boerman en Jelle Hannema, directeur van Vitens.
Economische- en bevolkingsgroei
Ook groei van de economie en bevolking zijn van invloed op de watervraag. Volgens de prognose van het CBS wonen er in 2035 ongeveer 18,8 miljoen mensen in Nederland, ruim 1 miljoen meer dan nu. Hierbij zijn grote regionale verschillen zichtbaar, ook binnen het verzorgingsgebied van Vitens. In grote steden als Utrecht en Almere is de groei sterker. Aan de randen van Nederland krimpt de bevolking juist. Wel groeit in bijna elke regio het aantal huishoudens de komende decennia, omdat steeds meer mensen alleen wonen.
Ondanks de krimp van de Nederlandse economie afgelopen jaar door de coronacrisis, nam het watergebruik in het Vitens-gebied in 2020 weer toe ten opzichte van voorgaande jaren (2020: 388 miljoen m3, 2019: 372,4 miljoen m3 en 2018: 376,6 m3), mede door de hierboven genoemde oorzaken, zoals warmte, droogte en thuis recreëren.
Steeds meer beslag op grond en bronnen
De belangrijkste bron van ons drinkwater is grondwater uit de bodem. Door de zoektocht naar hernieuwbare energiebronnen, zoals aardwarmte, en groeiende steden, leggen we in Nederland steeds meer beslag op de schaarse grond en zijn bronnen. Deze situatie is niet houdbaar voor de toekomst. We staan dan ook voor een grote opgave om de drinkwaterwinning opnieuw in te richten.
Stikstofregels zetten rem op bouwprojecten van Vitens
In 2019 oordeelde de Raad van State dat de stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden verder omlaag moet. Goed nieuws voor de natuur in waterwingebieden, maar wat betekent de uitspraak voor de drinkwatervoorziening? Want verschillende bouwprojecten van Vitens kunnen nu niet worden uitgevoerd. Lees meer.
Samenwerking met stakeholders
Ons uitgangspunt is dat het watersysteem en het drinkwatersysteem onderdeel zijn van de fysieke leefomgeving, die we ook gebruiken voor zaken als natuur, landbouw en wonen. Hierbij is het vaak zoeken naar de juiste balans. Als wij meer water willen vasthouden, heeft dat gevolgen voor andere gebruikers van het watersysteem, zoals de landbouw en de natuur. We werken graag mee aan een duurzaam Nederland waarin alle maatschappelijke functies naast elkaar kunnen bestaan. Daarom kiezen we voor een integrale benadering, waarbij we met andere gebruikers samenwerken aan oplossingen en de ontwikkeling van een klimaatbestendig watersysteem.