Herbestemming industrieel vastgoed

Praktijkverhaal verkoop industrieel vastgoed: een waardig tweede leven

Een restaurant in een watertoren, een winkel in een voormalige reinwaterkelder, een woning in een oud pomphuisje. Verschillende vastgoedobjecten van Vitens krijgen door de verkoop een mooi tweede leven. Projectleiders Vastgoed Nina Mulder en Jakob Schothans zorgen samen met de koper voor een duurzame en waardige herbestemming.

Watertoren in Franeker die eind 2018 is verkocht

Jaarlijks zet Vitens een aantal vastgoedobjecten in de verkoop. In 2020 waren dat er vijf. Daarbij gaat het om gebouwen of installaties die geen rol meer spelen in het traject ‘van bron tot kraan’, zegt Jakob Schothans. “Denk aan reinwaterkelders, pompgebouwen en watertorens die door efficiëntere bedrijfsvoering of verplaatsing van activiteiten overbodig zijn geworden.”

“Daarnaast bezitten we de nodige woningen, afkomstig uit de tijd dat er nog verschillende waterleidingmaatschappijen actief waren in het Vitens-gebied. Deze woningen werden vroeger vlak bij een productielocatie geplaatst, zodat medewerkers bij een storing snel ter plekke konden zijn.”

Soms toch sloop

Momenteel heeft Vitens ongeveer zeventig objecten die geen onderdeel meer uitmaken van de waterproductie. Niet alles is geschikt voor de verkoop, zegt Nina Mulder. “Sommige objecten moeten we slopen, vooral bouwwerken in waterwingebieden. Daar willen we zo veel mogelijk grond in eigen bezit houden om verontreiniging te voorkomen. Wanneer we een perceel verkopen, hebben we minder controle. Bij objecten die aan de rand van een waterwingebied liggen, wordt in overleg met de andere afdelingen binnen Vitens onderzocht of deze buiten het waterwingebied kunnen worden geplaatst, zodat we ze kunnen verkopen. Slopen komt overigens niet heel vaak voor, per jaar gaat het gemiddeld om twee objecten.” 

Idee gaat boven prijs

Bij de verkoop van vastgoed gaat Vitens niet voor de hoogste prijs, maar voor het beste plan, benadrukt Schothans. “Het belangrijkste is dat de herbestemming past binnen de ruimtelijke omgeving en een duurzaam karakter heeft. De verkoop is dan ook een zorgvuldig proces, waar we de gemeente nauw bij betrekken.”

'De verkoop is een zorgvuldig proces, waar we de gemeente nauw bij betrekken'

“Hoewel we zelf bepalen aan wie we iets verkopen, bieden we een object meestal eerst aan bij de gemeente. Als die niet geïnteresseerd is in aankoop, zetten we het op Funda en onze website. Geïnteresseerden kunnen dan een plan met bieding insturen, van particulieren tot projectontwikkelaars. Het plan mag in hoofdlijnen worden uitgewerkt. Wij beoordelen dat op verschillende criteria zoals ruimtelijke inpassing in de omgeving, duurzaamheid en innovatie. Die factoren wegen zwaarder dan de hoogte van het bod.”

Waarde voor Vitens en omgeving

Het meedenken over herbestemming past in Vitens’ duurzaamheidsstrategie Elke druppel duurzaam, zegt Schothans. “We voelen ons niet alleen verantwoordelijk voor onze huidige huisvesting, maar ook voor wat er daarna mee gebeurt. Als drinkwaterbedrijf dragen we zorg voor de maatschappij en onze omgeving.”

Al biedt de verkoop natuurlijk ook financiële voordelen, vult Mulder aan. “De opbrengsten kunnen we gebruiken voor het financieren van investeringen. In het verleden gaven we nog weleens geld mee als we een object van de hand deden. Die tijden zijn veranderd. Er is veel belangstelling voor oud vastgoed, dat willen we benutten.”

Ruimtelijke inpassing en historische binding

In 2020 verkocht Vitens onder meer een pompstation in Soest, een reinwaterkelder in Kloosterhaar en een voormalig pompgebouw met twee reinwaterkelders in Goutum. Schothans: “Het pompgebouw en de achtergelegen reinwaterkelders hebben we verkocht aan een architecte. Zij wil daar graag haar kantoor vestigen en daarbij het karakter van het pand en perceel zo veel mogelijk in tact laten. Daarnaast wil ze de reinwaterkelders op termijn een nieuwe functie geven, als tentoonstellingsruimte en cursusruimte. En ze wilde het perceel gebruiken om het door haar ontworpen straatmeubilair te testen en tentoon te stellen. Vanwege de uitstekende ruimtelijke inpassing hebben we voor haar idee gekozen, ondanks dat ze niet het hoogste bod had.”

Veel creativiteit en inspiratie

Mulder merkt dat de plannen steeds creatiever worden, bijvoorbeeld bij de inrichting van reinwaterkelders. “De koper in Kloosterhaar gaat de kelder openbreken en er oude landbouwmachines in stallen. Hij maakt er dus een soort museum van. Nog mooier vind ik de herbestemming van de reinwaterkelder in Munnekeburen. Daarin is nu een buurtwinkel gevestigd voor streekproducten. Sommige kelders zijn zelfs omgebouwd tot woningen.”

‘Vooraf denk ik weleens: hoe ga je dat doen? Maar het resultaat is vaak prachtig’

“Vooraf denk ik weleens: hoe ga je dat doen? Maar het resultaat is vaak prachtig. Dat geldt ook voor watertorens waar nu hotels, restaurants of appartementen in zijn gevestigd. Met de toename van het aantal voorbeelden groeit ook de inspiratie.”

Nog meer vastgoed benutten

Mulder is trots dat ze met Vitens kan bijdragen aan een waardevolle herbestemming van vastgoed. “Bij sommige objecten hoor je mensen zeggen: ‘Gooi het toch plat’. Maar er is altijd wel een creatieveling die er wat mee kan. Het is ontzettend leuk om mee te denken en betrokken te zijn bij het hele proces. Het is een mooi en duurzaam idee dat ons erfgoed blijft voortbestaan.”

Schothans: “Ik vind dat we vanuit Vitens soms zelfs nog iets meer aan de voorkant mogen sturen. Sommige objecten zijn al deels gesloopt of ontdaan van onderdelen voordat ze aan onze afdeling worden overgedragen. Dat is onnodig, we zouden het vastgoed nog beter kunnen benutten dan we nu al doen.”