Onze strategie

In onze strategie Elke Druppel Duurzaam staat centraal dat Vitens in 2030 een duurzaam drinkwaterbedrijf is. We zijn dan een drinkwaterbedrijf dat maatschappelijk verankerd is met een positieve impact op mens en natuur. Vitens is een vertrouwde partner in het Nederlandse water-ecosysteem. Daarvoor richten we ons naast het leveren van het ‘traditionele’ drinkwater ook op het ‘gebruik’ ervan. Vitens vervult hiermee een maatschappelijke rol en draagt bij aan verantwoord omgaan met water. Samen met klanten, stakeholders en partners zoeken we naar oplossingen voor een toekomstbestendig en veerkrachtig watersysteem. Hiervoor zetten we continu de juiste talenten, kennis en vaardigheden in. We delen onze kennis en kunde met onze partners en we realiseren een duurzame, klimaat-neutrale en circulaire eigen bedrijfsvoering. In 2030 hebben we als organisatie dan ook verschillende rollen waar we nu actief aan werken:

  • Leverancier van betrouwbaar drinkwater in ons gebied.

  • Adviseur van duurzaam, veilig drinkwatergebruik.

  • Kennishub voor de drinkwatersector in Nederland.

  • Pro-actief partner in realisatie van een duurzaam Nederlands watersysteem.

  • Kraamkamer voor kennis over en talent in drinkwater.

Om dit voor elkaar te krijgen, hebben we de volgende lange termijn doelen:

  1. In 2030 is Vitens een financieel gezond bedrijf. Een bedrijf dat op een maatschappelijk-verantwoorde manier de nodige investeringen doet en zich ten doel stelt de aandeelhouder een passend rendement te geven.

  2. In 2030 voorziet Vitens haar klanten van betrouwbaar drinkwater. 24 uur per dag. 365 dagen per jaar. Vitens adviseert klanten in duurzaam en veilig watergebruik.

  3. In 2030 werkt Vitens procesgericht, datagestuurd, kortcyclisch en als intrinsiek duurzame organisatie aan onze wettelijke taak en aan onze maatschappelijke opgave.

  4. In 2030 is Vitens een drijvende kracht in het Nederlandse water-ecosysteem. Door een brede samenwerking en veelvuldige kennisdeling met partijen in de Nederlandse (drink)watersector.

  5. In 2030 is Vitens een lerende organisatie die een uitdagende werkomgeving biedt voor ambitieuze en gedreven Vitensers. Vitensers die een positieve impact willen hebben op mens en natuur.

Uitdagingen en oplossingen
Hoe kunnen we de levering van drinkwater ook de komende jaren zekerstellen? Dat vraagt om een uitbreiding van de productie- en transportcapaciteit en winvergunningen. En dát vraagt weer om intensieve samenwerking met stakeholders, (markt)partijen en vergunningsverleners. Om kwalitatief goed drinkwater te kunnen blijven garanderen en tegelijkertijd een positieve impact op mens en natuur te maken is de strategie ‘Elke Druppel Duurzaam in 2030’ urgenter dan ooit.

Vitens werkte in 2022 aan innovatieve oplossingen voor de toekomstige uitdaging om voldoende drinkwater te leveren:

  • Samenwerking met stakeholders, (markt)partijen, vergunningverleners en aandeelhouders intensiveren.

  • Meer eigen energie opwekken.

  • Meer gebruik van alternatieve waterbronnen voor het huishouden, zoals regenwater.

  • Ontwikkelen van een vernieuwd drinkwaterconcept met het ‘Living Lab’.

  • Bewustwordingscampagne om zuinig watergebruik te stimuleren.

  • Sturen op positieve impact op mens en natuur door onze impact te meten.

Water voor nu en later

Om de leveringszekerheid van drinkwater te garanderen moet Vitens haar productie- en transportcapaciteit uitbreiden. Op de korte termijn staat die echter onder druk vanwege de bestuurlijke en technische maakbaarheid. Het duurt bijvoorbeeld lang voor vergunningen verleend worden. Dat geldt voor zowel bouwvergunningen als de uitvoering van bestaande en nieuwe winningsvergunningen.

Drinkwaterwinning en onze omgeving: streefstructuur
Veranderingen en uitdagingen, zoals klimaatverandering, de stikstofproblematiek, waterkwaliteit die onder druk staat, natuurdoelstellingen en de woningbouwopgave hebben forse invloed op de toekomstige drinkwatervoorziening.  Daarom zet Vitens in op een veerkrachtige infrastructuur voor de drinkwatervoorziening met positieve impact op mens en natuur. Deze veerkracht bereiken wij door meer flexibiliteit, bijvoorbeeld door het drinkwater over grotere afstanden te transporteren door langere transportleidingen. Hierdoor zijn wij in staat beter aan te sluiten op de veranderingen in de vraag naar drinkwater. Ook zetten wij in op nieuwe grotere winningen in gebieden waar veel oppervlaktewater of grondwater beschikbaar is en waar wij er maatschappelijke waarde kunnen toevoegen. 

Emissiereductie
Om onze eigen emissies én onze eigen kosten te verminderen in 2022, heeft Vitens eigen energie opgewekt. Dit doen we met zonnepanelen en door methaan wat vrijkomt in ons productieproces af te vangen en te gebruiken voor het opwekken van energie. De huidige energiecrisis toont aan dat meer dan ooit onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen cruciaal is. In die context blijft ook waterbesparing een belangrijk speerpunt. De meest duurzame druppel is de niet gebruikte druppel. Vitens stimuleerde haar klanten in 2022 om zuiniger om te gaan met water. Met behulp van campagnes en waterscans hebben consumenten en zakelijke klanten tips gekregen om water te besparen.

Water vasthouden

Om een watertransitie te realiseren is het belangrijk het water beter vast te houden in natte tijden, in plaats van het zo snel mogelijk af te voeren. Daarnaast moeten we de functies die we aan een gebied geven, zoals landbouw of natuur, aanpassen aan het beschikbare water. Er lopen twee projecten samen met onze stakeholders:

  • Het project Panorama Waterland op de Sallandse Heuvelrug. Hier ontwikkelen we samen met provincies, waterschappen en agrariërs een gebied waarin water leidend is en waar naast het winnen van water ruimte is voor onder meer landbouw, natuur en recreatie door water beter vast te houden.

  • De Blauwe agenda op de Utrechtse Heuvelrug. Samen met onder andere provincies, waterschappen, landeigenaren en agrariërs zoeken we in dit gebied naar oplossingen om water beter vast te houden. We richten ons op infiltratie en vasthouden van water.

Bewustwordingscampagne ‘Wijs met drinkwater’

Bewustwording over drinkwater is een belangrijk middel om het gebruik van drinkwater naar beneden te brengen. Vitens zet daarom in op samenwerking met stakeholders, zoals provincies, gemeenten en belangenorganisaties, zoals Tuinbranche Nederland, om duurzaam drinkwaterverbruik te stimuleren. In het droogtejaar 2020, deed Vitens dat met een ‘dringende waarschuwing’ tegen extreem piekverbruik. In 2022 kozen we voor een mildere benadering om verbruik op piekmomenten te voorkomen, door eerder te beginnen met een uitgebreide zomercampagne ‘Wijs met drinkwater’. Enkele resultaten van deze campagne zijn dat 93,4 procent van de klanten die uitingen van de campagne zagen, aangaf minder drinkwater te gebruiken en 64,5 procent van hen gaf aan ook in de toekomst op het waterverbruik te gaan letten, bijvoorbeeld door korter te douchen. In het najaar hebben we een tweede campagne gevoerd samen met Tuinbranche Nederland over duurzaam watergebruik in de tuin.

Sturen op impact in 2022

In 2022 heeft Vitens vervolgstappen gezet om een impactgedreven organisatie te worden. Zo is er onder meer gewerkt aan een methode om impact te kunnen meten. ‘Om te kunnen sturen op impact is het nodig medewerkers van Vitens mee te nemen in onze doelstelling om een impact-gedreven organisatie te worden’, zegt strateeg Tom Bijkerk. ‘Dat gaat het best als we kunnen laten zien hoe die impact eruit zou zien. Daarom is dit jaar begonnen met een ‘value-case’, waarbij één specifiek voorbeeld wordt uitgewerkt.

Kalkkorrels
In dit voorbeeld van de ‘value-case’ staan kalkkorrels centraal, een restproduct dat vrijkomt bij het zuiveren van water. Dat product kun je verkopen aan bijvoorbeeld de bouwsector, die het verwerkt in bouwmaterialen. Maar je kunt ook kijken naar duurzamere alternatieven. Zoals:

  • De kalkkorrels circulair inzetten, in het eigen productieproces.

  • De kalkkorrels inzetten voor natuurherstel van bossen in ons gebied.

  • De kalkkorrels afzetten als bodemverbeteraar in de landbouw.

Bijkerk: ‘Om een keuze te kunnen maken, moet je laten zien hoe je de meeste waarde creëert voor de maatschappij. En juist dat proberen we momenteel inzichtelijk te krijgen.’

Duurzame projectrealisatie en operatie
“We nemen veel maatregelen om duurzamer te bouwen voor bijvoorbeeld onze productielocaties. Wij passen bijvoorbeeld onze inkoopvoorwaarden zo aan dat leveranciers werken met duurzamere materialen en materieel. Dat is door de stikstofuitspraak nog meer nodig dan voorheen,” zegt Anton Rottier, teammanager Portfoliomanagement & Reporting.

Naast duurzamere projectrealisatie zet Vitens ook sterk in op verduurzaming van de operatie. Denk daarbij aan vaker zelf opwekken van energie, het terugdringen van emissies en energiezuiniger produceren en hergebruik van spoelwater uit ons zuiveringsproces.

Maatschappelijke jaarrekening
Met onze activiteiten hebben we invloed op de maatschappij. Zo zorgen wij dat Nederlandse huishoudens altijd toegang hebben tot veilig en betrouwbaar drinkwater voor een eerlijke prijs. Ook zorgen wij dat onze medewerkers een werkplek hebben waar ze kunnen ontwikkelen en welzijn ervaren. Voor de natuur creëren we positieve waarde o.a. door ons in te zetten voor het tegengaan van waterverontreiniging, onze waterwingebieden als natuurgebieden te beheren en waar mogelijk natuur inclusief te bouwen. Onze dienstverlening is echter niet meer vanzelfsprekend. Zo staat onze kerntaak de afgelopen jaren onder druk en kunnen niet alle zakelijke klanten meer aangesloten worden aan het drinkwaternet. Naast onze positieve impact hebben onze werkzaamheden soms ook een keerzijde. Ondanks onze hoge eisen op veiligheid kunnen er bijvoorbeeld ongevallen plaatsvinden tijdens de werkzaamheden van onze werknemers of dienstverleners die voor ons werken. Daarnaast stoten wij CO₂ en methaan uit bij het produceren van drinkwater.

Vitens wil haar positieve impact op mens en natuur vergroten. Door impactmeten werken we aan een geïntegreerd beeld van onze impact waarbij we dus niet alleen naar de financiële aspecten kijken, maar ook naar de impact op de vijf andere kapitalen zoals gedefinieerd in het raamwerk van het International Integrated Reporting Council (het zes kapitalen model van het IIRC):

- Economische impact: financieel, geproduceerd en intellectueel kapitaal.
- Impact op mens: sociaal en menselijk kapitaal.
- Impact op natuur: natuurlijk kapitaal.

Voor het impactmeten monetariseren en kwantificeren we over 2022 een beperkt aantal impacts. We drukken de impacts uit in Euro’s. Dit om te kunnen vergelijken tussen de impacts en om zicht te krijgen op waar we de meeste waarde toevoegen aan de maatschappij. Als basis voor deze analyse maken we gebruik van het HANDBOEK IMPACTMETINGINFRABEDRIJVEN (versie 2022). Uitgebreidere informatie over onze impactmeting is te vinden in verantwoording impactmeten. 

Onze prestaties van het afgelopen jaar geven we weer in een maatschappelijke jaarrekening. In deze jaarrekening geven we een uitgebreide zet aan impacts weer, onderverdeeld naar de 6 eerder genoemde kapitalen. Hierdoor ontstaat een breder beeld van waar wij waarde creëren of onttrekken aan de maatschappij. Ons impact model is nog volop in ontwikkeling. Daarom worden er in de maatschappelijke jaarrekening twee soorten impact getoond: kwantitatief en kwalitatief. De kwantitatieve impacts zijn berekend op basis van de methodiek in het handboek. Voor de overige impacts is een kwalitatieve inschatting gemaakt. Hierbij geven we dus alleen aan of we hier als Vitens een positieve of negatieve impact hebben. Het zegt dus nog niks over de omvang van deze specifieke impact. De inschatting van de kwalitatieve impacts borduurt voort op een op een eerder uitgevoerde Impact Journey met andere infra-organisaties.

Economische impact
Vitens investeert in de uitbreiding van de infrastructuur om de vraag naar drinkwater te kunnen blijven beantwoorden. In 2022 bedroeg dit bedrag: 172,9 miljoen. Om dit mogelijk te maken betaalt Vitens o.a. leveranciers voor grondstoffen en hulpmiddelen. De investering in de infrastructuur die Vitens hiermee onderhoudt en uitbreidt, vertaalt zich direct door in concrete waarde voor huishoudens en zakelijke klanten (denk hier bij de klant bijvoorbeeld aan het comfort dat de toegang tot drinkwater biedt). 

Impact op mens
We streven naar een positieve impact op onze klanten, medewerkers en de maatschappij. Een eerste stap om inzicht te krijgen in onze impact op de mens is door dichtbij te kijken: naar onze medewerkers. Voor medewerkers streven we naar positieve impact op de mens door welzijn van het hebben van werk. De waarde van betekenisvol werk is namelijk meer dan het salaris dat wordt uitbetaald. Het hebben van een baan waarin je op je plek zit vergroot je gevoel van eigenwaarde, autonomie, sociale relaties en sociale status. Uit wetenschappelijk onderzoek en ons werknemerstevredenheidsonderzoek, blijkt het welzijn van het hebben van werk hieruit aanzienlijk te zijn. Hier zien we ook dat het hebben van werk een nog grotere waarde heeft voor werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Een ander belangrijk thema voor werknemers is veiligheid en gezondheid. Hoewel we hard werken aan het reduceren van deze negatieve impact, is er nog steeds sprake van werkgerelateerde uitval en ongevallen, welke leiden tot een negatieve impact op werknemers. Denk hier aan de (blijvende) schade die een medewerker ondervindt naar aanleiding van een burn-out, maar ook ongevallen, zoals het knellen of stoten bij het uitvoeren van het werk.

Impact op natuur
In onze strategie 'Elke Druppel Duurzaam in 2030' staat een positieve impact op mens en natuur centraal. We zetten o.a. in op het versterken van de natuurwaarden in onze waterwingebieden en het reduceren van onze broeikasgassen. Vitens heeft op veel manieren impact op de natuurlijke omgeving. Het doel is deze steeds verder inzichtelijker te maken. Een eerste stap is inzicht te krijgen in onze impact op de natuurlijke omgeving middels het in kaart brengen van onze (negatieve) impact op het klimaat. Tijdens het zuiveren van water komen namelijk broeikasgassen / emissies vrij (denk bijvoorbeeld aan CO₂ en methaan).  Er zijn drie verschillende soorten emissies gedefinieerd, scope 1, 2 en 3. De scope 1- en 2-emissies gaan over onze activiteiten en ons eigen energiegebruik. De scope 3-emissies, de zogenoemde ketenemissies zijn indirecter. Dit zijn de emissies die uitgestoten worden in de rest van de drinkwaterketen. De ketenemissies kunnen wij niet één-op-één reduceren, maar daar hebben wij wél een verantwoordelijkheid in. Daarom worden ketenemissies in een impactmeting verdeeld over de partners in de waterketen. Vitens krijgt een groot deel toegewezen van de emissies waar wij veel invloed op hebben en een kleiner deel van de emissies waar wij minder invloed op hebben.