Living Lab: op zoek naar een flexibele en toekomstbestendige infrastructuur

Om zich beter te kunnen wapenen tegen waterschaarste en klimaatverandering zoekt Vitens naar mogelijkheden om de hele infrastructuur meer toekomstbestendig te maken. Met het Living Lab in de IJsselvallei geeft Vitens invulling aan die zoektocht. Via een aanbesteding daagt Vitens marktpartners uit om met creatieve en innovatieve ideeën te komen om de infrastructuur flexibeler en duurzamer te maken.

“Bij eerdere verkenningen naar een toekomstbestendig watersysteem, zoals Panorama Waterland, werd alleen naar de winning gekeken”, zegt strateeg drinkwaterinfrastructuur Rian Kloosterman. “Het is nu tijd om naar de totale infrastructuur te kijken. We vragen de markt met concrete ideeën te komen, die we binnen een paar jaar ook echt kunnen realiseren.”

Living Lab in de IJsselvallei
Beoogde locatie van het project, genaamd Living Lab Strategisch Hart, is de IJsselvallei. Dat is niet toevallig, vertelt Kloosterman. “In Overijssel lopen we steeds vaker tegen de grenzen van onze infrastructuur en het watersysteem aan. We missen flexibiliteit in onze huidige infrastructuur om snel te kunnen inspelen op veranderingen in de drinkwatervraag, klimaatverandering of beschikbaarheid van winningen.”

Ander type bron of zuiveringslocatie
Volgens Kloosterman kunnen partijen op verschillende manieren invulling geven aan het toekomstbestendig maken van een innovatief concept voor de toekomstige infrastructuur. “Je kunt denken aan meer inname van oppervlaktewater uit de IJssel, zodat we minder grondwater hoeven te onttrekken. Maar ook aan een flexibel ontwerp van een zuiveringslocatie – de waterfabriek van de toekomst – of distributienetwerk.”

Krachten bundelen in een consortium
“Het idee is dat marktpartijen hun krachten gaan bundelen in een consortium”, vertelt Stefan Hemmer, teammanager Assetstrategie & Beleid. “Zo’n consortium kan bestaan uit bijvoorbeeld een ontwerp- en adviesbureau, een aannemer en een bouwbedrijf. Vervolgens melden deze partijen zich gezamenlijk bij ons.”

Schaalbaar en modulair bouwen
“Het traject rondom het realiseren van een winning moet anders”, zegt Kloosterman. “Ook de rest van de infrastructuur willen we op een andere, snellere manier inrichten. Nieuwe types productielocaties of leidingen moeten bijvoorbeeld schaalbaar, modulair en locatievrij zijn, zodat we ze relatief eenvoudig op andere plekken kunnen bouwen. We zoeken dus naar een soort blauwdruk.”

Samenwerking met partners
Het realiseren van een toekomstbestendige drinkwaterinfrastructuur vraagt ook om een andere inrichting van de samenwerking met partners, aldus Kloosterman. “We willen veel meer aan de voorkant met partijen om tafel. Dat is ook de reden dat de provincie Overijssel in ons aanbestedingsteam zit.”

Binnen vijf jaar een proeflocatie
In juli 2023 kiest Vitens uit de aanmeldingen met welke partijen ze het ontwerp verder uitwerken. Hemmer: “Met de marktpartijen en bestuurlijke partners, zoals de provincie, vormen we dan het bouwteam waarmee we het Living Lab realiseren en de werking testen. Als alles meezit, moet er binnen vijf jaar een proeflocatie staan.” In dat geval kan de tijd voor het realiseren van een nieuwe winning mogelijk worden gereduceerd van twintig jaar naar slechts vijf jaar, denkt Hemmer. “Misschien schets ik nu een iets te rooskleurig toekomstbeeld, maar dit soort ambitieuze vergezichten hebben we nodig om tot mooie dingen te komen.”