Topbedrijfsrisico's

Risico 1: Betrouwbaarheid data en data-ontsluiting

Strategische agenda

Voldoende beschikbare schone bronnen, Meer gemak voor de klant en 24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater.

Risicobeschrijving en gevolgen

Het belang van data neemt alleen maar toe. Willen we goede besluiten kunnen nemen en onze strategische initiatieven realiseren, dan hebben we beschikbare en betrouwbare data nodig.

We gaan inzetten op het vaststellen van de informatiebehoefte, het inrichten van processen, om de benodigde data te genereren en een goede implementatie van deze processen waarbij het menselijke aspect ook wordt geborgd (formele en informele beheersing).

Risicobeheersing

  • Begin 2019 zijn veertien concrete verbeterinitiatieven benoemd op basis van de uitkomsten van de risicoanalyse in 2018 op de belangrijkste datastromen. Het gehele jaar is gewerkt aan deze verbeterinitiatieven, waarbij de initiatieven als doel hebben om de betrouwbaarheid van data binnen Vitens te laten toenemen.

  • De veertien concrete verbeterinitiatieven zijn in de tweede helft van 2019 toegewezen aan het verantwoordelijk lijnmanagement en elk kwartaal wordt de voortgang in de initiatieven gerapporteerd aan de datamanagement-organisatie.

  • Vanuit de ICT roadmap wordt het belang van data gedurende het jaar benadrukt door de medewerkers vanuit de datamanagement-organisatie. In de roadmap staat de basis voor een goede informatievoorziening binnen Vitens beschreven, waarbij de onderdelen databetrouwbaarheid en datamanagement het informatiehuis van Vitens vormen. Verder maakt de roadmap inzichtelijk welke activiteiten benodigd zijn om te komen tot een goede informatievoorziening.

  • De rollen van de datamanagement-organisatie zijn opgesteld en besproken met de relevante afdelingen in de tweede helft van 2019.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is gelijk gebleven. In het afgelopen jaar is de basis van een meer volwassen datamanagementorganisatie neergezet. Inzicht in de betrouwbaarheid van de datakwaliteit is toegenomen doordat er meer duidelijkheid is verkregen in het data-eigenaarschap binnen Vitens. Gedurende het jaar is meer aandacht geschonken door de medewerkers van de datamanagement-organisatie aan het onderwerp data en mede hierdoor zijn gaandeweg meer verbeterinitiatieven onderkend en toegevoegd aan de huidige initiatieven. Uit een analyse door de afdeling ICT blijkt dat de data-ontsluiting reeds op orde is. De risico’s die voortkomen vanuit data zijn aanwezig maar over het algemeen beperkt. Verder zullen er periodieke metingen en steekproeven worden uitgevoerd om de voortgang van de verbeterinitiatieven te inventariseren.

Risico 2: Beschikbaarheid productiecapaciteit/bronnen

Strategische agenda

Voldoende beschikbare schone bronnen en 24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater.

Risicobeschrijving en gevolgen

Beschikbaarheid van voldoende (schone) bronnen en productiecapaciteit is noodzakelijk om nu en in de toekomst voldoende drinkwater van gewenste kwaliteit te kunnen leveren. De vraag naar drinkwater neemt naar verwachting de komende jaren toe, daar moeten we tijdig onze win- en productiecapaciteit op afstemmen. Beschikbaarheid van voldoende schone bronnen is een potentieel knelpunt, omdat we afhankelijk zijn van onder andere provincies en waterschappen voor het verkrijgen van winvergunningen. Dit vraagt goede afstemming met deze bevoegde instanties om maatschappelijk draagvlak te verkrijgen. Daarvoor moeten we vraag en aanbod goed afstemmen tussen Vitens en de particuliere en (groot) zakelijke klanten, maar ook intern tussen de verschillende afdelingen. We willen meer inzicht in de beschikbare hoeveelheid en kwaliteit water en de vraagontwikkeling. Maar we werken ook aan sturing op afname door grootzakelijke klanten, tijdige en adequate bestuurlijke afspraken ten behoeve van wincapaciteit en het voorhanden hebben van noodscenario’s.

Risicobeheersing

  • Om te zorgen dat er voldoende productiecapaciteit is, werkt Vitens gedurende het jaar met vijf sporen. Elk kwartaal is voor de vijf sporen een rapportage gemaakt, waarin de voortgang van de activiteiten wordt gevolgd en beheersmaatregelen worden benoemd als er afwijkingen zijn.

  • De actiepunten volgend uit de evaluatie warme droge zomer 2018 zijn conform plan uitgevoerd (spoor 1). Mede hierdoor is de operationele waterlevering in het afgelopen jaar in grote lijnen goed verlopen. Vergeleken met de zomer van 2018 waren er in de zomer van 2019 twee pieken waardoor de knelpunten ook kleiner zijn gebleven.

  • Voor het strategisch initiatief reserves (spoor 3) is een uitgebreider rapportage gemaakt en wordt de voortgang in het oplossen van de tekorten in het operationele verschil (OV) (productiecapaciteit) en netto operationele reserve (NOR) (vergunningscapaciteit) inzichtelijk gemaakt.

  • Specifiek voor de projecten die de vergunningscapaciteit uitbreiden (NOR) is projectmatige aansturing ingericht in lijn met de Vitens projectaanpak door een stuurgroep reserves te hebben opgericht en een projectmanager nieuwe winning te hebben aangesteld.

  • Voor de strategisch harten is aangesloten bij de trajecten die de provincie heeft opgestart om Aanvullende Strategische reserve Voorraden (ASV) te reserveren. Verder zijn verkenningen opgestart om de winmogelijkheden van de strategische harten beter in te kunnen schatten.

  • Voor waterbesparing zijn een aantal pilots voorbereid. Er is een campagne met betrekking tot waterbesparing opgesteld, waarvan uit deze campagne diverse initiatieven opgestart zijn zoals; partnership overheidscampagne ‘Iedereen doet wat’ en onderzoek besparingspotentieel.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is ongeveer gelijk gebleven. Aan de ene kant zijn de risico’s kleiner geworden door diverse aanpassingen in de infrastructuur (spoor 1) en doordat het Strategisch Initiatief Reserves volgens plan is uitgevoerd (spoor 3). Aan de andere kant is het toekomstbestendig maken van de infrastructuur vertraagd (spoor 4) doordat is aangesloten bij de Aanvullende Strategische Reserve Voorraden en is de voortgang van het herinrichten van de waterketen afhankelijk van andere overheden (spoor 5). Bij de realisatie van waterbesparing zijn nog geen grote stappen gezet. Waterbesparing en zorgvuldig watergebruik zijn weer belangrijke thema’s geworden, zeker ook omdat de vraag naar drinkwater naar verwachting de komende jaren ook nog toeneemt. Het is noodzakelijk dat Vitens komend jaar concrete stappen zet om waterbesparing te realiseren en snel projecten weet op te starten om de benodigde veranderingen in de infrastructuur en waterketen te realiseren.     

Risico 3: Cybersecurity en fysieke beveiliging assets

Cybersecurity

Strategische agenda

24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater en Meer gemak voor de klant.

Risicobeschrijving en gevolgen

Het cybersecurity-risico is niet meer weg te denken uit de bedrijfsvoering. Onze systemen en gegevens moeten goed beschermd zijn tegen invloeden van buitenaf en van binnenuit. De afhankelijkheid van ICT, procesautomatisering (IACS) en data wordt steeds groter en de bescherming hiervan steeds belangrijker.

Risicobeheersing

  • De detectie en respons op cybersecurity-incidenten en -kwetsbaarheden is toegenomen door het operationeel gaan in het derde kwartaal van 2019 van de Vitens Security Operational Centre en het verder verstevigen van de interne Security Organisatie.

  • De intern Security Organisatie is verstevigd door het aanstellen van security-experts en een verbeterde integrale aansturing vanuit de Vitens Security Board, waarbij de samenhang tussen fysieke- en cybersecurity-beheersmaatregelen wordt geborgd.

  • Ter invulling van de zorgplicht zoals beschreven in de Wet beveiliging van netwerk- en informatiesystemen (Wbni) heeft de drinkwatersector een rapportagetemplate opgesteld met 42 kritieke beveiligingsmaatregelen (Vewin-controls) om inzicht te krijgen in de mate van beveiliging binnen de procesautomatisering. Bij Vitens zijn 39 van de 42 kritieke beheersmaatregelen (Vewin-controls) in een pre-audit door een externe auditor in opzet en bestaan als voldoende beoordeeld.

  • Sinds medio 2019 worden de (cyber)security-incidenten geregistreerd in een securitymanagementsysteem om op een gestructureerde wijze verbeteringen door te voeren.

  • Gedurende het jaar zijn meerdere initiatieven, zoals de uitvoering van phishing-mail-campagnes en de ‘week van de beveiliging’, uitgevoerd om het bewustzijn rond cybersecurity continu onder de aandacht bij de medewerkers te brengen als onderdeel van het uitoefenen van hun vakmanschap.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is licht gedaald. Ondanks dat het dreigingsniveau rondom cybersecurity is gestegen, is het risico gedaald door de toegenomen cybersecurity-weerbaarheid van de Vitens-organisatie. Het weerbaarheidsniveau van Vitens is gestegen door onder andere de verhoogde aandacht voor cybersecurity, veiliger systemen en sneller detectie en respons op kwetsbaarheden. Dit is gerealiseerd door ‘goed huisvaderschap’ op de bestaande ICT-omgeving, en middels het cybersecurityprogramma worden versneld verbeteringen doorgevoerd op de belangrijkste kwetsbaarheden.

Fysieke beveiliging assets

Strategische agenda

Voldoende beschikbare schone bronnen en 24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater.

Risicobeschrijving en gevolgen

Het risico is aanwezig dat door ontoereikende fysieke beveiliging van productielocaties, het drinkwater moedwillig wordt verontreinigd en dat hierdoor de levering en/of kwaliteit van het drinkwater (langdurig) wordt verstoord. Beveiliging van de bovengrondse assets is onderdeel van het programma Beveiliging. Belangrijkste beheersmaatregel betreft hierin het op niveau brengen van de productielocaties conform de security baseline.

Risicobeheersing

  • In het vierde kwartaal van 2019 is de opdracht voor het beveiligen van de productielocaties in Friesland op het gewenste Vitens beveiligingsniveau. Er is gestart met de inventarisaties om te komen tot een uitvoeringsontwerp en er is gestart met de ombouw van de eerste locaties.

  • De opdracht voor het plaatsen van de fysieke terreinafscherming is gegund. Het plaatsen van de terreinafscherming op de locaties wordt doorlopend het jaar uitgevoerd, waarbij het gaat om de locaties welke nog niet voldoen aan het gewenste Vitens-beveiligingsniveau.

  • Om de ‘security awareness’ van alle Vitensers te vergroten, zijn de ‘10 Gouden Regels Beveiliging’ vastgesteld. Er is een campagne gestart, in gezamenlijkheid met de afdeling ICT, om de ’10 Gouden Regels Beveiliging’ binnen Vitens te introduceren bij alle Vitensers.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is gelijk gebleven. De externe dreiging is dit jaar onveranderd. Gedurende 2019 zijn diverse productielocaties beveiligd conform het gewenste Vitens-beveiligingsniveau. Er zijn diverse initiatieven gestart om het bewustzijn rondom security bij de medewerkers te verhogen, waarbij de menselijke factor ten aanzien van fysieke beveiliging blijvend aandacht verdient.

Risico 4: Verandervermogen organisatie

Strategische agenda

Vitenser sterk in je werk, 24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater en Meer gemak voor de klant.

Risicobeschrijving en gevolgen

Het risico is aanwezig dat Vitens onvoldoende controle heeft over de personeelsplanning in de continu veranderende toekomst. Dat heeft onder andere gevolgen voor de duurzame inzetbaarheid van Vitensers, onze managementstijl en het tijdig kunnen inspelen op (technologische) ontwikkelingen. Belangrijke beheersmaatregelen voor dit risico rollen we uit met behulp van strategische personeelsplanning (SPP).

Risicobeheersing

  • Strategische personeelsplanning (SPP) wordt toegepast en is geborgd binnen de afdelingen. De borging vindt onder andere plaats middels roadmaps, SPP-doelstellingen en rapportages. De afspraken worden gemonitord en zijn onderwerp van gesprek in het managementteamoverleg (MTO) en de Ondernemingsraad (OR). Eind 2019 is de werkwijze rondom de SPP-rapportages en het eigenaarschap van de SPP-rapportages geëvalueerd.

  • Er is een leiderschapsprogramma ontwikkeld en dit wordt onder begeleiding van een externe partij uitgevoerd. Hierbij hebben we nagenoeg alle ‘vaste krachten op leidinggevend niveau’ reeds een deel van het gehele leiderschapsprogramma doorlopen.

  • In 2019 is de arbeidsmarktcampagne ‘ons water, jouw werk’ gelanceerd en afgerond met onder andere als doel (technisch) deskundig personeel aan Vitens te binden en te behouden. De data vanuit de campagne toont dat Vitens meer ‘top of mind’ is als werkgever.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is in 2019 gedaald. In het afgelopen jaar zijn geen externe ontwikkelingen geweest die het risico positief of negatief hebben beïnvloed. Er heerst echter nog krapte op de arbeidsmarkt. De intern getroffen maatregelen en het feit dat de resterende tijd strategische periode korter is geworden, zorgen voor een daling van het risico.

Risico 5: Efficiënte en slagvaardige bedrijfsvoering

Strategische agenda

Vitenser sterk in je werk, 24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater en Meer gemak voor de klant.

Risicobeschrijving en gevolgen

Vitens beschikt mogelijk over een onvoldoende efficiënte en slagvaardige bedrijfsvoering, waardoor besluitvorming regelmatig lang duurt en als bureaucratisch kan worden ervaren. We streven veelal naar een zeer hoog kwaliteitsniveau en dan zijn we snel geneigd om een risicomijdende houding aan te nemen, terwijl dit wellicht niet altijd noodzakelijk is. Enerzijds willen we graag efficiënt werken, maar anderzijds willen we ook een lerende organisatie zijn waar je fouten mag maken. Dit kan zorgen voor onduidelijkheid bij collega’s. Dit kunnen we verbeteren door bijvoorbeeld ‘agile’ te werken in projecten en bij besluitvorming, normeren van doorlooptijden (doorbreken van patronen, ook bij projecten) en verlaging van het budget.

Risicobeheersing

  • Het jaarplanproces binnen Vitens is in het tweede kwartaal van 2019 aangepast en in uitvoering gebracht. Door gezamenlijke sessies over materialiteit en connectiviteit, en door te werken met een integraal, richtinggevend bedrijfsplan, vóór de afdelingsplannen, werkt dit als kader voor onderliggende afdelingsjaarplannen.

  • De routekaart van de zeven strategische initiatieven is doorlopend het gehele jaar uitgevoerd. Een Roadmapping-format is hiervoor in gebruik genomen om doelstellingen/mijlpalen in beeld brengen en een rapportage per kwartaal geeft inzicht de voortgang van de verschillende strategische initiatieven. Er is in 2019 meer focus aangebracht binnen de strategische initiatieven om uitvoering te geven aan het strategisch portfolio.

  • Begin van het jaar zijn in alle plangesprekken afspraken gemaakt over het thema ‘DOEN’. Het thema ‘DOEN’ is door het lijnmanagement betrokken in de plan-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken.

  • We werken ‘samen in de stroomversnelling’ met uitvoering van de strategische initiatieven, andere werkwijzen en sterk in je werk. De afdeling communicatie ondersteunt het gehele jaar in het onder de aandacht brengen van activiteiten ten gunste van de strategie-executie onder de noemer van de ‘Stroomversnelling’.

  • Het lijnmanagement is in stelling gebracht om te bespreken, duiden, definiëren, aanbrengen van verbinding tussen verschillende initiatieven én over anders/slimmer (samen)werken en gedrag (sterk in je werk).

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is gedaald door de reeds intern getroffen maatregelen en de maatregelen die in gang zijn gezet. Het nieuwe strategieproces voor 2021-2023 is hierop ook reeds aangepast. De routekaart voor zeven strategische initiatieven is in uitvoering en is een hiermee continu proces. In de uitvoering wordt versnelling gemaakt binnen de initiatieven door ‘samen in de stroomversnelling’: focus, werkwijze en sterk in je werk. In de plangesprekken (RW&O-cyclus) is afspraken gemaakt voor het aspect ‘DOEN’. De werkwijze met integraal bedrijfsplan wordt geëvalueerd in januari 2020 en afgestemd op herijking van de strategie komend jaar.

Risico 6: Gezondheid en werkgeluk medewerkers

Strategische agenda

Vitenser sterk in je werk.

Risicobeschrijving en gevolgen

Vitensers nemen onvoldoende verantwoordelijkheid om gezond en gelukkig te zijn en te blijven.

Dit draagt bij aan een hoog ziekteverzuim en het heeft effect op de betrokkenheid en bevlogenheid van collega’s. Om het risico verder te beheersen is in 2018 een gezondheidscheck uitgevoerd en worden de hieruit voortvloeiende maatregelen in 2019 ingevoerd.

Risicobeheersing

  • In het begin van 2019 heeft elke afdeling bepaald of er verbetermaatregelen benodigd zijn op basis van de uitkomsten vanuit de gezondheidscheck in 2018. De afdeling HR heeft ondersteund bij het opzetten van de verbetermaatregelen.

  • Via de HR-adviseurs wordt de visie Duurzame Inzetbaarheid, zoals opgesteld in 2018, gedurende het gehele gebruikt bij vraagstukken waarbij duurzame inzetbaarheid aan de orde is.

  • Het is voor Vitens van essentieel belang om te blijven werken aan de eigen ontwikkeling en gezondheid van medewerkers. Er zijn hieromtrent vier sessies en een evaluatie gehouden rond het thema ‘Sterk in je werk’ verdeeld over het jaar. Deze zijn erop gericht om leidinggevenden te laten groeien in hun rol hierbij, door te leren van elkaar en meer theorie tot zich te nemen.

  • In de eerste helft van 2019 zijn de uitkomsten beschikbaar gekomen vanuit de inventarisatie van ‘grijs verzuim’ binnen Vitens. Het gaat hier om medewerkers die beperkingen hebben waardoor ze hun functie niet meer (gedeeltelijk) uit kunnen oefenen, maar niet ziek zijn gemeld. Het lijnmanagement en HR Adviseurs zijn gezamenlijk aan het werk om deze groep te begeleiden en de afspraken op individueel niveau te formaliseren.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is licht gestegen. In 2018 is het gelukt om een dalende trend ten aanzien van verzuim te realiseren. In 2019 heeft deze trend helaas geen standgehouden. De stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door langdurig zieke medewerkers. Uiteindelijk is het ziekteverzuimpercentage hier hoger geëindigd dan de norm. Om deze trend weer te keren is de afspraak gemaakt dat de lijnmanagers van de afdelingen met een hoog verzuim hiervoor met ondersteuning van HR-advies een plan opstellen. Gekeken zal worden of hier een rode draad in zit, daarnaast zal vanuit het HR Beleid gekeken worden naar de verbetermogelijkheden in 2020. Het risico is meer onderdeel geworden van de reguliere bedrijfsvoering door de getroffen beheersmaatregelen, zoals verzuimregistratie en inzicht in ‘grijs verzuim’. Om deze redenen is het geen topbedrijfsrisico meer voor het jaar 2020.

Risico 7: Uitbesteed werk

Strategische agenda

24/7 Betrouwbaar en betaalbaar drinkwater.

Risicobeschrijving en gevolgen

Het risico bestaat dat Vitens niet altijd voldoende regie en grip heeft op werkzaamheden die door derden worden uitgevoerd. We hebben veel projecten die uitgevoerd moeten worden (vraag Vitens/ Ontwerp & Aanleg), maar de aannemers kunnen onvoldoende personeel leveren (aanbod). Dit is een landelijk probleem dat bij alle netbeheerders speelt en vraagt dan ook om een landelijke/bredere oplossing.

Risicobeheersing

  • De tarieven voor de lopende raamcontracten ondergrondse infra zijn waar mogelijk in 2019 justificeerbaar ‘marktconform’ gemaakt waardoor aannemers op basis van reële vergoeding de werkzaamheden uit kunnen voeren.

  • Verschuiven en ontdubbelen in de keten waardoor netbeheerders en aannemers efficiënter kunnen werken en meer werk in de keten uitgevoerd kan worden, danwel de werkdruk is verminderd.

  • In de huidige opdrachten waar de aannemers het werk niet aankonden is extra capaciteit van aannemers ingehuurd en/of is gefaciliteerd in gebiedsruil.

  • Er is een begin gemaakt met het portfolioproces te verbeteren om te zorgen voor een betere spreiding van saneringsprojecten in relatie tot de markt-/klantgedreven projecten. Dit leidt in de toekomst tot een gecoördineerde aanpak en prioriteitstelling/fasering van het (sanerings-)werk in zowel hoog- als laagconjunctuur.

  • Best practices op gebied van contractvorming/aanbestedingen in andere regio’s worden gebruikt bij het opstellen van eigen aanbestedingsleidraden. Via Mijnaansluitingen.nl wordt een landelijke aanbestedingskalender bijgehouden.

  • Er is met verschillende ‘combi partners’ een robuuste samenwerkingsvisie ontwikkeld met de focus op het aangaan van strategische partnerships.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is nagenoeg ongewijzigd. Vitens heeft meer regie en grip gekregen op de werkzaamheden die door derden worden uitgevoerd. Er is meer contact met de netbeheerders en aannemers om de vele projecten uitgevoerd te krijgen. Het is echter voor de aannemers nog altijd moeilijk om voldoende personeel te kunnen leveren. Het capaciteitstekort in de ondergrondse inframarkt en daaraan gerelateerde problemen is wel iets afgenomen, maar gelet op de portfolio’s en de energietransitie zal dit voorlopig een zorg blijven.

Risico 8: Integer werken

Strategische agenda

Vitenser sterk in je werk.

Risicobeschrijving en gevolgen

Vitens streeft ernaar om een integere organisatie te zijn en te blijven. Integriteit is echter geen vanzelfsprekendheid. Het verdient continu onderhoud en aandacht, mede ook doordat de interne en externe context hierin een belangrijke rol speelt en deze aan verandering onderhevig is. Door de publieke opinie, overheid, toezichthouders en accountants is de maatschappelijke relevantie rondom onderwerpen zoals integriteit en fraude de laatste jaren fors toegenomen. In het streven om integriteit een vanzelfsprekendheid te laten zijn, besteedt Vitens meer aandacht aan twee belangrijke pijlers. Enerzijds betreft het de pijler met mensgerichte aspecten, zoals verantwoordelijkheid, bewustwording, normen en waarden alsmede houding en gedrag. Deze pijler richt zich op de zogenoemde ‘soft controls’. En anderzijds betreft het de pijler met harde, zakelijke aspecten van onze bedrijfsvoering, zoals vastgelegd in regelgeving en procedures; de zogenoemde ‘hard controls’.

Risicobeheersing

  • In 2019 is het ‘Meerjarenplan Integriteit’ opgesteld. Hierin staan de activiteiten beschreven die de komende jaren nodig zijn om een integere organisatie te zijn en te blijven.

  • Het onderwerp integriteit maakt inmiddels onderdeel uit van het introductieprogramma voor nieuwe medewerkers. Het elkaar aanspreken op gedrag (aanspreekbaarheid) is opgenomen in het leiderschapsprogramma dat in 2019 is gestart en doorloopt in 2020.

  • Er is een integriteitsonderzoek (nulmeting) uitgevoerd naar de mate van integer gedrag binnen Vitens. De resultaten van het integriteitsonderzoek zijn zo gecommuniceerd dat iedere leidinggevende vanuit een intrinsieke boodschap met zijn/haar team in gesprek gaat over de betekenis van integriteit.

  • Het frauderisicoprofiel van Vitens wordt jaarlijks in beeld gebracht, zo ook in 2019. Hieruit blijkt dat het risicoprofiel binnen Vitens is gestegen.

Risico-ontwikkeling

Het risicoprofiel is gestegen. Binnen Vitens is het afgelopen jaar meer aandacht aan het onderwerp integriteit besteed. Er zijn in de afgelopen perioden geen externe ontwikkelingen geweest die het risico positief of negatief hebben beïnvloed. Uit het integriteitsonderzoek is echter gebleken dat er veel medewerkers (59 procent) ervoor kiezen om observaties over niet integer handelen niet te melden.  Door dit inzicht is de risicobeoordeling naar boven bijgesteld op de ‘kans’-as.