Waarde voor onze aandeelhouders

Vitens heeft een unieke relatie met haar aandeelhouders (92 gemeenten en 5 provincies). Ze hebben een financieel belang, maar de provincies verstrekken ook onze waterwinvergunningen. Daarnaast zijn ze vaak ook klant van Vitens en dragen verantwoordelijkheid voor de gezondheid van hun burgers. Daarom is wat we doen óók voor onze aandeelhouders. Zo zorgen we samen voor een betrouwbare, betaalbare en rendabele drinkwatervoorziening.

In het kort

Financierbaarheid Vitens onder druk door verhoogde investeringen en verlaagde Weighted Average Cost of Capital (WACC)
Geen uitkering dividend aan aandeelhouders
Inzet op wendbaarheid door innovatie, digitalisering en datagestuurde processen
Cybersecurity is een terugkerend onderwerp

Financiële gezondheid

We staan voor een stevige opgave. Dat komt deels door groei van de waterafzet, impact van klimaatverandering en de noodzaak tot het versterken van waterreserves. Onze solvabiliteit en bankratio’s staan onder druk. Dat komt enerzijds door verhoogde investeringen en anderzijds door de lagere WACC (deze wordt onder meer bepaald door de lagere rente). De WACC voor 2019 is gelijk aan 2018. De WACC zal in 2020 en 2021 nog lager zijn. Daarnaast moest Vitens overwinsten uit 2017 compenseren aan de klanten via de drinkwatertarieven in 2019. Onze gemaakte beslissingen en toekomstplannen voorzien dan ook in de noodzaak om deze opgave (financieel) zo goed als mogelijk aan te kunnen.

Verlaging WACC vormt risico voor financierbaarheid

In de Drinkwaterwet staat dat een drinkwaterbedrijf jaarlijks een maximaal percentage aan bedrijfsresultaat mag genereren. Dat percentage is afhankelijk van de vooraf vastgestelde gemiddelde kostenvoet (WACC), oftewel het gewogen rendement op het vreemd en eigen vermogen. In 2019 startten we met hulp van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) een lobby in de richting van de minister van Infrastructuur en Waterstaat. Aanleiding was de verwachte verlaging van de WACC voor 2020 en 2021. Dit vormt een risico voor de financierbaarheid van Vitens, juist in een situatie waarin grote en extra investeringen noodzakelijk zijn.

Toekomstbestendige infrastructuur
“We maken een continue afweging tussen flexibiliteit om in te kunnen spelen op alle mogelijke veranderingen én het zorgen voor betrouwbaar, veilig drinkwater.” Rian Kloosterman werkt dagelijks aan een toekomstbestendige infrastructuur. Bekijk de video met Rian Kloosterman.

Het resultaat van de lobby was een gesprek tussen Vewin en de minister. Op korte termijn ziet de minister geen mogelijkheden. De WACC is door de minister voor de jaren 2020 en 2021 op 2,75 procent vastgesteld (2018 en 2019: 3,4 procent, 2016 en 2017: 4,2 procent). We onderhouden contact met de energienetbeheerders (die ook geconfronteerd worden met een lage WACC) over een investeringsbestendige systematiek. De huidige systematiek voorziet niet in de investeringsruimte die nodig is om de uitdagingen het hoofd te bieden waar we als sector voor staan, zoals het klimaat, de energietransitie en stijgend watergebruik.

Geen uitkering dividend

Door de lage WACC en het voor de komende jaren verhoogde investeringsniveau (40 tot 50 procent meer) staat de financierbaarheid van Vitens onder druk. Dit heeft impact op de solvabiliteit (streven financieel beleid: minimaal 30 procent en op termijn groeien naar 35 procent) en de bankratio’s, met name de debt ratio. Gevolg is dat naar verwachting de komende jaren geen dividend uitgekeerd wordt aan aandeelhouders. De directie doet in april 2020 hierover een voorstel aan de aandeelhouders. De solvabiliteit was in 2019 met 29,2 procent lager dan in 2018 (30,2 procent). Het hernieuwde financieel beleid is vastgesteld en het beleid stelt dat bij een solvabiliteit lager dan 30 procent Vitens in beginsel geen dividend gaat uitkeren. We namen en nemen onze aandeelhouders mee in onze besluiten.

Innovatie & datagestuurde processen

Door in te zetten op innovatie, digitalisering en data vergroten we de wendbaarheid van Vitens en borgen we de continuïteit. We krijgen meer inzicht in problemen en – belangrijker – de oplossingen. We kunnen duurzamer en efficiënter werken, omdat we precies weten wanneer een leiding aan vervanging toe is of waar een lek zich bevindt. Datagestuurd water maken en leveren, betekent ook meer inzicht en overzicht op de processen, en een betere dienstverlening richting klanten.

Zes projecten Innovatie- en Onderzoeksagenda

2019 was het tweede jaar voor de Innovatie- en Onderzoeksagenda (I&O-agenda). De agenda richt zich op het oplossen van uitdagingen, en implementaties in de organisatie die binnen vijf jaar bijdragen aan de strategie, wendbaarheid en veerkracht van Vitens. Het doel is om jaarlijks twee projecten te implementeren. Dat overtroffen we in 2019 ruim met zes. (2018: drie). Naast onze eigen I&O-agenda gaan we ons in 2020 ook binnen KWR – een kennisinstituut voor drinkwaterbedrijven – bezighouden met onderzoeksvragen.

Langetermijnvisie met trends en ontwikkelingen

In 2019 begonnen we met het opstellen van een langetermijnvisie, waarmee we in 2020 verder gaan. We schakelden externe hulp in van de Wageningen Universiteit en een bureau gelieerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam om te onderzoeken welke ontwikkelingen en trends grote impact hebben op Vitens. Bijvoorbeeld jarenlange droogte, demografische ontwikkelingen (krimp én groei) en burgers die in toenemende mate zelfstandig drinkwater winnen. Als we weten wát ons vak op de langere termijn kan beïnvloeden, kunnen we voor grote investeringen weloverwogen beslissingen nemen.

Voortzetting buitenlandse samenwerkingen

In 2018 startten we een samenwerking met twee buitenlandse drinkwaterbedrijven om te kijken wat we van elkaar kunnen leren. Dat bleek een succesvolle zet. Na twee bijeenkomsten in 2019 merkten we bij alle partijen belangstelling voor kennis- en ervaringsuitwisseling op verschillende niveaus in de organisatie. Zo leren wij van de aanpak in Engeland, waar een strenge toezichthouder hoge boetes uitdeelt als KPI’s niet gehaald worden. Ook ging een groep monteurs van Vitens er kijken hoe ze hun werk daar doen.

Stappen in het voorspellen van restlevensduur leidingen

Een betrouwbaar leidingnetwerk is belangrijk voor ons, maar tegelijkertijd kostbaar in zowel vervanging als monitoring. We willen de restlevensduur van leidingen voorspellen met data, zodat we er op tijd bij zijn met reparaties. In 2019 hebben we hier verdere stappen in gezet. We hebben het bouwwerk voor algoritmes opgezet en gezorgd dat datastromen bij elkaar komen. Het is reproduceerbaar, maar daarmee zijn we er nog niet. Het eerste algoritme blijven we iteratief verbeteren, zodat we zeker weten dat het betrouwbaar is.

Cybersecurity als terugkerend onderwerp

Vitens is onderdeel van een vitale infrastructuur en een doelwit van cybercriminelen en vijandige staten. Er is een permanente dreiging van digitale aanvallen, bijvoorbeeld om onze drinkwatervoorziening te verstoren. Cybersecurity is daarom een terugkerend onderwerp om onze organisatie stevig te blijven wapenen tegen cybercriminaliteit en de continuïteit te borgen.

Voortzetting eigen Security Operations Center

In 2018 sloten we – als eerste drinkwaterbedrijf – een Security Operations Center aan. Deze externe partij kijkt sindsdien dag en nacht mee met wat er bij IT gebeurt en of we gehackt worden. Daardoor kunnen we beter en sneller reageren op eventuele incidenten en kwetsbaarheden.

Versterking interne beveiliging

Met een integrale aansturing van fysieke en cybersecurity onder de Vitens Security Board verbeterden we onze slagkracht als organisatie. Daarnaast versterkten we de interne security-organisatie met de rollen van een security-specialist, security-analisten en een security-architect.

Beveiligen van infrastructuur en netwerken

Eind 2018 trad de Wet beveiliging van netwerk- en informatiesystemen (Wbni) in werking. Daarin staat een meldplicht voor ICT-inbreuken, het laten uitvoeren van een onafhankelijke beveiligingsaudit en een aantoonbare zorgplicht voor ICT-beveiliging. Ter invulling van die zorgplicht stelde de drinkwatersector een rapportagetemplate op met 42 kritieke beveiligingsmaatregelen (Vewin-controles). In een pre-audit scoorde Vitens op 39 maatregelen een voldoende. We verwachten in het eerste kwartaal van 2020 ook op de overige drie maatregelen een voldoende. In 2020 ronden we de borging in de reguliere uitvoerings- en beheersprocessen in de operatie af.

Klaar met de beveiliging van onze infrastructuur en netwerken zijn we nooit. De weerbaarheid van het beheer en de technische infrastructuur zijn nog niet op het niveau dat Vitens wil. De komende jaren heeft de verdere verbetering van de weerbaarheid de hoogste prioriteit.

Bewustwording medewerkers

Voor een veilig Vitens hebben we alle medewerkers nodig. In 2019 wezen we hen regelmatig op de gevaren van cybersecurity en fysieke beveiliging. Bijvoorbeeld door aandacht voor phishing. Ook organiseerden we de Week van de Beveiliging en maakten in het bedrijfsrestaurant een escaperoom waaruit medewerkers konden ontsnappen door ingewikkelde beveiligingsvragen te beantwoorden. Ook in 2020 blijven we inzetten op voorlichting en bewustwording van medewerkers, zodat Vitens weerbaar blijft tegen digitale aanvallen en fysieke inbraak.