Toelichting op de geconsolideerde balans

 [1] Immateriële vaste activa

De investeringen in immateriële vaste activa 2018 hebben betrekking op herimplementatie van ERP-software en uniformering functionele standaarden procesautomatisering.

[2] Materiële vaste activa

Toerekening van de rentekosten (IAS 23) vindt plaats op basis van de gewogen gemiddelde rente over de rentedragende schulden (2018: 3,50%; 2017: 3,50%) voor projecten die zijn gestart na 1 januari 2009, waarin minimaal € 1 miljoen is geïnvesteerd en die een looptijd hebben langer dan 12 maanden. In 2018 is € 0,6 miljoen (2017: € 0,3 miljoen) aan rentekosten toegerekend aan projecten in aanbouw.

In 2018 heeft een reële-waardemutatie plaatsgevonden van € 0,5 miljoen (2017: € 0,8 miljoen). Hiervan heeft € 0,3 miljoen positief betrekking op kantoorgebouwen en gronden (2017: € 1,0 miljoen negatief) en € 0,2 miljoen positief (2017: € 0,2 miljoen) op dienstwoningen. De reële waarde van de dienstwoningen wordt onder andere afgeleid van de WOZ-waarde.

Onder de desinvesteringen 2018 zijn de afboekingen op bedrijfsgebouwen, kantoren, leidingen en andere vaste middelen verantwoord.

[3] Geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Hieronder staat een overzicht van de groepsmaatschappijen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures.

Financiële gegevens geassocieerde deelnemingen en joint ventures

Van de bovengenoemde geassocieerde deelnemingen en joint ventures is geen jaarrekening 2018 beschikbaar vóór publicatie van het Vitens jaarverslag 2018. Het verwachte resultaat 2018 van de geassocieerde deelnemingen en joint ventures is wel meegenomen. De genoemde bedragen in bovenstaande tabel hebben betrekking op het geheel van de entiteiten.

[4] Overige financiële activa

Ultimo boekjaar bedragen de overige financiële activa € 0,5 miljoen (2017: € 1,5 miljoen), deze hebben betrekking op verstrekte leningen. Hiervan heeft € 0,4 miljoen (2017: € 1,4 miljoen) betrekking op financiering van het wagenpark, waarvan € 0,4 miljoen (2017: € 1,3 miljoen) in de vorm van een lening aan de leasemaatschappij. De looptijd van deze verstrekte lening bedraagt maximaal vijf jaar. Het kortlopende deel van deze lening bedraagt circa € 0,4 miljoen.

[5] Handels- en overige vorderingen

Het saldo van de handelsdebiteuren betreft waterdebiteuren in de zakelijke en consumentenmarkt € 17,1 miljoen (2017: € 17,7 miljoen) en overige niet-waterdebiteuren € 12,6 miljoen (2017: € 9,8 miljoen). De reële waarde van de debiteuren is gelijk aan de boekwaarde.

Ultimo boekjaar bedragen de waardeverminderingen van debiteuren € 0,5 miljoen (2017: € 1,1 miljoen). De last in de winst-en-verliesrekening over 2018 is nihil (2017: € 0,5 miljoen) als gevolg van toepassing van nieuwe regelgeving (IFRS 9).

Hieronder een verloopoverzicht van de debiteurenvoorzieningen.

Hieronder een overzicht van de openstaande handelsdebiteuren naar ouderdom. Dit is inclusief de nog niet gekoppelde ontvangsten van € 0,1 miljoen (2017: € 0,2 miljoen) en exclusief de vorderingen op meelifters voor een bedrag van € 0,3 miljoen (2017: € 0,4 miljoen), aangezien Vitens hierover geen debiteurenrisico loopt.

In het saldo van de handelsdebiteuren per 31 december 2018 zitten geen individuele vorderingen, welke niet reeds zijn voorzien, die bij oninbaarheid een materiele impact hebben op het resultaat van Vitens. In de debiteuren zijn geen vorderingen opgenomen welke uit hoofde van het expected credit loss model niet als openstaande vordering geclassificeerd kunnen worden (IFRS 9).

Waterdebiteuren

Niet-waterdebiteuren

[6] Vaste activa aangehouden voor verkoop

De vaste activa aangehouden voor verkoop bestaat uit de verkoop van een watertoren welke wordt verkocht in 2019.

[7] Eigen vermogen

Maatschappelijk kapitaal

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel.

Geconsolideerd mutatieoverzicht eigen vermogen

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 18.000.000, verdeeld in 18.000.000 gewone aandelen van nominaal € 1 per aandeel. Hiervan zijn ultimo 2018 5.777.247 aandelen geplaatst en volgestort.

De agioreserve betreft een reserve als gevolg van de oprichting van Vitens in 2001. Per geplaatst aandeel (4.475.439) bedroeg dit € 9 per aandeel (in totaal € 40,3 miljoen). In 2006 zijn als gevolg van de fusie 1.887.685 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 52,80 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 99,7 miljoen). In 2006 en 2007 is via een drietal tranches de aandelen van Nuon N.V. ingekocht (totaal aandelen 1.615.655). Hiervan zijn in 2006 619.223 aandelen en in 2007 175.000 aandelen ingetrokken. Per aandeel is € 9 in mindering gebracht op de agioreserve (totaal € 7,1 miljoen). In 2007 is een deel van de aandelen door Nuon N.V. verkocht aan gemeenten en provincies (totaal aandelen 274.935). In 2011 heeft Vitens 208.346 aandelen uitgegeven en per aandeel is € 69 toegevoegd aan de agioreserve (totaal van € 14,4 miljoen).

De overige reserves betreft een reserve als gevolg van gecumuleerde ingehouden winsten.

Winstbestemming

De directie stelt de aandeelhouders voor het resultaat na belastingen als volgt te bestemmen (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 24 april 2019): betaling van dividend op gewone aandelen ad € 5,2 miljoen en het restant ad € 7,8 miljoen toevoegen aan de overige reserves. Dit is conform het dividendbeleid.

[8] Egalisatierekening bijdragen van derden

Vitens past IFRS 15 (Revenue from Contracts with Customers) toe voor de bijdragen die Vitens ontvangt van derden voor de aanleg van aansluitleidingen.

De amortisatietermijn bedraagt 33^1/3 jaar en is gelijkgesteld aan de afschrijvingstermijn van de investeringen in aansluitleidingen.

[9] Achtergestelde geldleningen

Aflossing van de achtergestelde geldleningen vindt plaats in vijftien jaarlijkse termijnen met een mogelijkheid tot opschorting indien in het boekjaar de solvabiliteit lager is dan 25%. Rente wordt vergoed over het niet-afgeloste deel van de hoofdsom. Dit percentage komt overeen met het gemiddelde rentepercentage over 10-jaars Nederlandse staatsleningen over de vijf voorafgaande kalenderjaren, vermeerderd met honderd basispunten (1%) en bedroeg over 2018 1,92% (2017: 2,12%). De geldleningen zijn achtergesteld ten opzichte van de andere schuldverplichtingen. De reële waarden van de achtergestelde geldleningen staan onder noot [29].

[10] Langlopende geldleningen

De langlopende verplichtingen hebben betrekking op onderhandse- en roll-over-leningen. Op één onderhandse lening is in totaal voor € 6,8 miljoen (2017: € 7,4 miljoen) aan garanties verstrekt door 46 gemeentelijke aandeelhouders. De reële waarden van de langlopende verplichtingen staan onder noot [29].

In 2018 is voor € 75 miljoen aan nieuwe leningen aangetrokken (2017: geen).

De rente over de roll-over-leningen wordt telkens tussen 1-maands en 12-maands Euribor gefixeerd en schommelt afhankelijk van de ontwikkelingen op de kapitaalmarkt.

Overige informatie over langlopende- en achtergestelde geldleningen

Aangaande de bovengenoemde leningenportefeuille zijn geen zekerheden afgegeven (pandrecht, hypotheekrecht, zekerheidseigendom en dergelijke).

[11] Derivaten

Per 31 december 2018 hield Vitens de onderstaande tegen reële waarde opgenomen financiële instrumenten.

De marktwaarde van de derivaten wordt gevormd door ongerealiseerde aanpassingen in de reële waarde als gevolg van wijzigingen in de rentecurves. Concreet betekent dit dat de te betalen rente op de derivaten hoger is dan de huidige marktrente waardoor een negatieve waarde in 2018 van € 76,5 miljoen (2017: € 82,0 miljoen negatief) ontstaat. De reden voor het afsluiten van deze derivaten is het tegengaan van renterisico’s door grote mutaties in de marktrente. De betreffende negatieve waarde zal niet direct door Vitens worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening omdat de hedge als effectief wordt gekwalificeerd.

Ultimo 2018 heeft Vitens acht rentederivaten met een hoofdsom van € 295,0 miljoen (2017: acht rentederivaten € 295,0 miljoen) waarbij de variabele rente op de roll-over-leningen wordt gefixeerd gedurende één tot dertig jaar. De reële waarde van deze rentederivaten bedraagt ultimo 2018 negatief € 76,5 miljoen (2017: negatief € 82,0 miljoen). Van de hiervoor genoemde derivaten heeft Vitens twee rentederivaten (2018: € 18,9 miljoen; 2017: € 18,4 miljoen) met een resterende looptijd van 24 jaar en 25 jaar (beide met een hoofdsom van € 25 miljoen), met een breakclause (voor beide partijen) na iedere tien jaar. Voor beide derivaten is het kredietrisico (CVA/DVA), dat wordt meegenomen in de waardering, bepaald tot aan de breakclause en niet over de gehele looptijd.

Met één partij heeft Vitens derivaten afgesloten, waarbij een bijstorting kan plaatsvinden boven een bepaalde negatieve marktwaarde (treshold). Vitens heeft hierbij één derivaat afgesloten met een hoofdsom van € 25 miljoen. De negatieve marktwaarde per 31 december 2018 bedraagt € 8,0 miljoen (2017 een negatieve marktwaarde van € 7,7 miljoen; de treshold bedraagt € 20 miljoen). Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 6,8 miljoen op de waarde van het derivaat. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2018 van honderd basispunten (1%) heeft een positief effect van € 5,4 miljoen op de waarde van het derivaat.

[12] Voorzieningen personeelsbeloningen

Van het langlopende deel van de voorzieningen personeelsbeloningen heeft € 2,3 miljoen (2017: € 3,4 miljoen) betrekking op verwachte uitgaven tussen een en vijf jaar en € 0,5 miljoen (2017: € 0,8 miljoen) heeft betrekking op verwachte uitgaven na vijf jaar. Het kortlopend deel van de voorzieningen personeelsbeloningen wordt verantwoord onder de kortlopende verplichtingen, zie noot [14].

Reorganisatievoorzieningen

De reorganisatievoorzieningen gelden ter dekking van de verplichtingen uit de nog geldende sociale plannen. De berekening is gebaseerd op het aantal boventallige medewerkers met daarbij totale loonkosten per werknemer, een reële benadering van het aantal dienstjaren en de (gemiddelde) leeftijd.

De uitkeringstromen zijn contant gemaakt tegen een rekenrente van 3,50% (2017: 3,50%). Er is geen rekening gehouden met sterfte. Ultimo 2018 resteert een bedrag van € 2,4 miljoen (2017: € 3,8 miljoen).

Jubileumvoorziening

Hieronder zijn de belangrijkste uitgangspunten weergegeven die bij de bepaling van de jubileumvoorziening zijn gebruikt.

[13] Overige voorzieningen

De overige voorzieningen hebben betrekking op mogelijke vergoeding voor droogteschades in onttrekkingsgebieden rondom een aantal productielocaties, voorziening mogelijke onjuiste tariefberekening voor vastrecht aan een deel van onze klanten, voor een aantal juridische geschillen en lopende huurverplichtingen die voortvloeien uit de bedrijfsvoering. Voor zover noodzakelijk geacht zijn hiervoor voorzieningen getroffen zoals vermeld in bovenstaand verloopoverzicht.

[14] Kortlopende verplichtingen

Handelsschulden en overige te betalen posten, belastingverplichtingen, korte termijn personeelsbeloningen, nog te ontvangen facturen en overlopende passiva zijn niet-rentedragende verplichtingen. De reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de nominale waarde. Handelsschulden en belastingverplichtingen worden in principe binnen een termijn van 30 dagen betaalbaar gesteld. De belastingverplichtingen bestaan uit af te dragen grond- en leidingwaterbelasting € 12,0 miljoen (2017: € 10,2 miljoen), af te dragen loonbelasting en premies sociale verzekeringen € 3,6 miljoen (2017: € 3,5 miljoen) en af te dragen vennootschapsbelasting € 0,2 miljoen (2017: € 0,2 miljoen).

De kortlopende rentedragende verplichtingen, ultimo 2018 € 115,7 miljoen (2017: € 106,5 miljoen), bestaan naast de aflossingsverplichtingen van de langlopende verplichtingen € 68,9 miljoen (2017: € 69,5 miljoen) uit rentedragende verplichtingen bij bankinstellingen € 47,1 miljoen (2017: € 37,1 miljoen). De rentedragende verplichtingen hebben betrekking op rekening-courantkrediet. Over dit bedrag wordt een variabele rente betaald. Deze is gebaseerd op 1-maands Euribor inclusief een overeengekomen opslagpercentage.

De post korte termijn personeelsbeloningen bedraagt aan het eind van 2018 € 30,9 miljoen (2017: € 30,4 miljoen) en betreft alle verplichtingen aan het personeel zoals kortlopend deel van de reorganisatievoorzieningen en de jubileumvoorziening, af te dragen pensioenpremie, reservering te betalen WW, reservering voor langdurig zieken en te betalen vakantiedagen/-geld.

[15] Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Leaseverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van operationele leases van bedrijfsauto’s.

Huurverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van huurcontracten van kantoorgebouwen, inventaris, parkeerplaatsen en steunpunten.

Energieverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van energiecontracten voor de productiebedrijven.

Inkoop waterverplichtingen

Genoemde verplichtingen zijn uit hoofde van inkoop van water voor een periode tot 43 jaar.

Verplichtingen uit hoofde van Drinkwaterwet (WACC)

In de Drinkwaterwet zijn belangrijke financiële kaders opgenomen voor tariefbeheersing en solvabiliteit. Zo is een maximum gesteld aan de vermogenskosten die door de drinkwaterbedrijven in rekening mogen worden gebracht (WACC). Vitens heeft in 2018 een voorlopige WACC gerealiseerd die gelijk is aan de toegestane WACC (2017 overschrijding: € 16,2 miljoen). De gerealiseerde overwinst uit 2017 wordt in 2019 teruggegeven aan de klant door verlaging van de drinkwatertarieven. De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2019 aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. Per 31 december 2018 heeft Vitens een verplichting van € 16,2 miljoen (2017: € 27,5 miljoen).

Voorwaardelijke verplichtingen

Vitens vormt samen met Vitens Watermanagement B.V. een fiscale eenheid voor de heffing van omzetbelasting; elk der vennootschappen is volgens de standaardvoorwaarden hoofdelijk aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.