Overige toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

[26] Dividend

In 2023 heeft de aandeelhoudersvergadering ingestemd met de voorgestelde winstbestemming over het resultaat 2022. Als gevolg hiervan is het resultaat toegevoegd aan de overige reserves en is geen dividend uitgekeerd.

De Raad van Bestuur stelt de aandeelhouders voor om geen dividend over het resultaat 2023 op gewone aandelen uit te betalen in 2024 (goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 14 maart 2024).

[27] Verbonden partijen

De aandelen van Vitens worden gehouden door aandeelhouders uit de publieke sector (provincies en gemeenten). Vitens heeft belangen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures, waarin ze ofwel invloed van betekenis heeft, maar geen beslissende zeggenschap, ofwel gezamenlijke zeggenschap uitoefent in bedrijfsvoering en financieel beleid. Transacties met deze partijen worden uitgevoerd op arm’s length basis.

VEI B.V.

In 2023 is door de aandeelhouders Vitens (50%) een bedrag van € 2,3 miljoen (2022: € 2,2 miljoen) gestort als bijdrage in de ontwikkelingsactiviteiten van VEI B.V. Daarnaast is door Vitens in 2023 een bedrag van € 1,9 miljoen (2021: € 2,3 miljoen) gefactureerd. Dit betreft uren van Vitens medewerkers die hebben deelgenomen aan projecten van VEI B.V. en kosten als gevolg van afgesloten service level agreements.

Facturatie B.V.

Jaarlijks worden door Facturatie B.V. de afschrijvingskosten doorbelast aan de aandeelhouders Vitens (50%) en Evides N.V. (50%). De afschrijvingskosten voor Vitens bedragen in 2023 € 1,7 miljoen (2022: € 0,7 miljoen). Ultimo 2023 staat bij Vitens  een bedrag van € 1,2 miljoen (2022: € 0,1 miljoen) op de balans (schuldpositie) voor enerzijds de door te belasten afschrijvingskosten Q4 (€ 0,7 miljoen) vanuit Facturatie B.V. en anderzijds door te belasten rentekosten vanuit Facturatie B.V. (€ 0,5 miljoen). Daartegenover staat een vordering op Facturatie B.V. van € 22,5 miljoen (2021: € 8,4 miljoen), welke voor € 19,0 miljoen bestaat uit leningen verstrekt aan Facturatie B.V en voor het overige deel aan doorbelasting van investeringskosten SAP stroom 3.3. 

Hieronder een overzicht van de andere verbonden partijen.

Ultimo boekjaar bedragen de vorderingen en schulden van verbonden partijen:

Over het boekjaar 2023 zijn totaal voor € 49,4 miljoen aan vorderingen op verbonden partijen gefactureerd (2022: € 23,4 miljoen), hiervan staat ultimo boekjaar nog € 22,7 miljoen open (2022: € 14,4 miljoen). Ten aanzien van de schulden aan verbonden partijen is over het boekjaar totaal € 45,6 miljoen aan facturen ontvangen, hiervan staat ultimo boekjaar nog € 1,2 miljoen open (2022: € 2,5 miljoen). 

[28] Waterbalans

De drinkwateromzet van Vitens aan het eind van het boekjaar is in belangrijke mate onderhevig aan schattingen van het waterverbruik. De drinkwaterafgifte van alle productielocaties aan het leidingnet wordt maandelijks geregistreerd en is aan het eind van het boekjaar bekend. Voor de periode in het boekjaar waarover de klanten nog geen afrekening van hun waterverbruik hebben ontvangen, wordt maandelijks een schatting gemaakt op basis van historische meterstanden in relatie tot de actuele drinkwaterafgifte. Aan het eind van het boekjaar is 45-55% van het waterverbruik onderhevig aan schattingen en wordt de levering aan klanten geschat op 340,6 mln³, wat resulteert in een NIRG van 6,7%.

De drinkwaterlevering aan klanten over 2022 is met 2 mln m³ naar beneden bijgesteld (na 99% facturatie). Dit betekent dat het NIRG-percentage is opgelopen naar 7,2% (schatting eind 2022 was 6,6%). Het NIRG-percentage is een belangrijke component van het omzetprognosemodel. Het NIRG geeft het verschil aan tussen de drinkwaterafgifte aan het leidingnet en het waterverbruik dat wordt afgerekend met onze klanten. De gemiddelde afwijking over de afgelopen boekjaren is met +0,4% relatief beperkt. 

[29] Financieel risicomanagement

Beheersing van kapitaal

Het financieel beleid, goedgekeurd op de Aandeelhoudersvergadering van november 2022, doet recht aan wet- en regelgeving (compliance), aan het belang van de klant en aandeelhouders en dient uitdagend, doch realistisch te zijn voor Vitens. Het belang van continuïteit staat in het financieel beleid bovenaan. De continuïteitsdoelstelling is als volgt geformuleerd: De solvabiliteit is vastgesteld op een eigen vermogen minimaal gelijk aan 35% van het balanstotaal. Deze primaire doelstelling staat centraal bij de beheersing van de financiële risico’s. Ultimo 2023 bedraagt de solvabiliteit 30,3% (2022: 31,0%).

Vitens heeft in haar treasurystatuut opgenomen dat het renterisico niet groter mag zijn dan 25% van de totale vreemdvermogenpositie. Het renterisico is de som van de renteherzieningen (inclusief rente-instrumenten) en hetgeen nodig is aan nieuwe financiering (schuldvernieuwing) in enig jaar.

Vitens heeft met diverse kredietgevers kredietarrangementen afgesloten. In deze arrangementen worden door de kredietgevers voorwaarden (financiële ratio’s) gesteld waaraan Vitens moet voldoen.

In oktober 2021 is de WACC voor de jaren 2022 t/m 2024 vastgesteld op 2,95%. Voor deze jaren blijft het maximum aan toegestane solvabiliteit op 70%. 

Vitens heeft in 2023 voldaan aan de ratio's zoals opgenomen in de bankconvenanten. 

Vitens heeft in 2023 een voorlopige WACC behaald van 2,9%. De definitieve WACC wordt vastgesteld middels het Bedrijfsverslag dat voor 1 oktober 2024 aan het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat wordt gerapporteerd. De behaalde WACC is licht lager dan de gestelde norm van 2,95%.

1. De streefwaarden betreffen voorwaarden vanuit het financiële beleid van Vitens. 

2. De WACC is vastgesteld voor de jaren 2022 t/m 2024 op 2,95% (voor de jaren 2021 en 2020: 2,75%).

Berekeningswijze financiële ratio’s en gebruikte afkortingen

• Solvabiliteit (eigen vermogen): eigen vermogen x 100% gedeeld door het balanstotaal;

• Solvabiliteit (garantievermogen): (eigen vermogen + achtergestelde leningen) x 100% gedeeld door het balanstotaal;

• Leverage: netto operationele kasstroom gedeeld door rentedragende schulden (inclusief de achtergestelde leningen);

• Ebit: bedrijfsresultaat plus resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen;

• Ebitda: ebit plus afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen;

• WACC: bedrijfsresultaat drinkwateractiviteiten plus eventuele tariefcompensatie gedeeld door het gemiddelde balanstotaal drinkwateractiviteiten.

Financiële risico’s worden binnen Vitens beheerst door de treasurycommissie die onder toezicht staat van de Raad van Bestuur. Belangrijke doelstellingen uit het treasurybeleid zijn het waarborgen van een blijvende toegang tot de kapitaalmarkt, het beheersen van financiële risico’s, het realiseren van zo laag mogelijke kosten en het zekerstellen van voldoende liquiditeit.

Vitens is onderhevig aan de volgende financiële risico’s: marktrisico (inclusief prijsrisico, valutarisico en interestrisico), kredietrisico en liquiditeitsrisico.

Marktrisico

(i) Prijsrisico

Onder prijsrisico wordt verstaan: het risico van waardemutaties als gevolg van veranderingen in marktprijzen.

In bovenstaande tabel staan de reële waarden van de financiële activa en verplichtingen. De reële waarde waarderingen van de leningen betreffen level-2-waarderingen. De derivaten zijn hierin niet vermeld aangezien deze tegen reële waarde op de balans worden verantwoord.

De reële waarden van de financiële activa en verplichtingen zijn als volgt bepaald:

1. Handels- en overige vorderingen en vooruitgefactureerde bedragen: gezien de korte doorlooptijd van deze vorderingen is de reële waarde overeenkomstig de boekwaarde;

2. Langlopende financiële activa: deze post betreft een verstrekte lening aan Facturatie BV en hypothecaire leningen aan (oud-) werknemers. De reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen;

3. Langlopende geldleningen: de reële waarden hiervan zijn bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen tegen de voor Vitens van toepassing zijnde yield rentecurve per 31 december;

4. Handelsschulden en overige te betalen posten, nog te ontvangen facturen, kortlopende leningen en kortlopende overige financiële verplichtingen: de reële waarde van de genoemde posten is gezien de korte doorlooptijd overeenkomstig de boekwaarde;

5. Rentedragende verplichtingen: de reële waarde van de rentedragende verplichtingen is overeenkomstig de boekwaarde.

(ii) Valutarisico

Dit betreft het risico dat de waarde van een financieel instrument verandert als gevolg van fluctuaties van valutakoersen. VEI B.V. is een joint venture van Vitens en Evides N.V. en voert projecten uit in ontwikkelingslanden met als doel verbetering van de watervoorziening. VEI B.V. hanteert de euro als functionele valuta. Eventuele koersverschillen worden per transactie berekend en ten gunste/ ten laste gebracht van de winst- en verliesrekening. Vitens loopt zelf geen valutarisico over haar activiteiten omdat alle bedrijfsactiviteiten plaatsvinden binnen Nederland.

(iii) Interestrisico

In het kader van de normale bedrijfsuitoefening maakt Vitens gebruik van derivaten (interest rate swaps) om renterisico’s te beperken. Het doel van dit beheer is de invloed van veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken. Derivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille te sturen op het gewenste risicoprofiel. Deze instrumenten worden niet gebruikt voor speculatieve of handelsdoeleinden. Vitens heeft in het treasurystatuut opgenomen dat maximaal over 25% van het totaal vreemd vermogen (exclusief achtergestelde geldleningen) renterisico mag worden gelopen. Ultimo 2023 kwam het aldus berekende renterisico uit op 22,0% (2022: 23,9%). Het renterisico is voor een klein deel van de leningenportefeuille onderhevig aan renteschommelingen en de invloed op de rentelasten is beperkt.

Een eventuele stijging/daling van de kortetermijnrente (driemaands Euribor) van honderd basispunten (1%) betekent voor Vitens een stijging/daling van de rentekosten van € 1,3 miljoen op jaarbasis (2022: € 1,6 miljoen). De stijging/daling heeft betrekking op de roll-over-leningen die niet zijn afgedekt door middel van derivaten en het saldo over de rekening-courant.

Een eventuele daling van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2023 van 100 basispunten (1%) heeft een negatief effect van € 7,2 miljoen op de waarde van de derivaten. Een eventuele stijging van de rentecurve ten opzichte van 31 december 2023 van 100 basispunten (1%) heeft een positief effect van € 6,4 miljoen op de waarde van de derivaten. Een negatief of positief effect op de waarde van de derivaten resulteert in mutaties in het eigen vermogen.

De rentederivaten zijn gelijk zijn aan de looptijd van de gekoppelde roll-over-leningen. Voor een hoofdsom van € 195 miljoen is de looptijd van de rentederivaten gelijk aan de looptijd van de roll-over-leningen. 

Onderstaande tabel toont de vervaldatum of, indien eerder, de contractuele renteherzieningsdatum van de leningenportefeuille op 31 december 2023. Dit geeft inzicht in de mate waarin Vitens wordt blootgesteld aan wijzigingen in de hoogte van rentepercentages voor financiële verplichtingen.

(iiii) Kredietrisico

Vitens is onderhevig aan risico’s in het geval dat klanten niet kunnen voldoen aan hun verplichtingen. Ultimo 2023 bedraagt het debiteurensaldo waarover dit risico wordt gelopen € 47,3 miljoen (2022: € 36,9 miljoen), zie noot [6]. Daarnaast wordt risico gelopen over het saldo aan financiële vaste activa € 16,2 miljoen (2022: € 8,5 miljoen).

De overige kortlopende vorderingen € 26,7 miljoen (2022: € 15,4 miljoen) bestaan uit vorderingen op meelifters € 1,3 miljoen (2022: € 0,2 miljoen), belastingen en premies sociale verzekeringen € 2,6 miljoen (2022: € 0,8 miljoen), vooruitbetaalde kosten € 13,3 miljoen (2022: € 6,8 miljoen) en diverse vorderingen ad € 9,5 miljoen (2022: € 8,8 miljoen). Op de vorderingen van meelifters en van de belastingen en sociale premies loopt Vitens geen kredietrisico. Vitens heeft geen significante concentraties van kredietrisico.

Liquiditeitsrisico

Het liquiditeitsrisico bestaat uit het risico dat Vitens niet of niet tijdig aan financiële middelen kan komen om te voldoen aan haar verplichtingen. Om dit risico te minimaliseren, beoordeelt Vitens regelmatig de verwachte en potentiële kasstromen over een tijdshorizon van meerdere jaren. Tevens wordt jaarlijks een gedetailleerde liquiditeitsprognose opgesteld om eventuele schommelingen in de liquiditeitsbehoefte tijdig te kunnen onderkennen en eventueel gepaste actie te ondernemen.

Per 31 december 2023 beschikt Vitens over:

• een rekening-courantfaciliteit tot een bedrag van € 65,0 miljoen;

• een kasgeldfaciliteit tot een bedrag van € 55,0 miljoen (betreft twee ongecommitteerde faciliteiten); 

• een langlopende kredietfaciliteit van € 150,0 miljoen waarvan nog voor € 50,0 miljoen aan leningen kan worden opgenomen;

• een variabele roll-over-lening van € 50,0 miljoen (gecommiteerd) waar nog € 20,0 miljoen van kan worden opgenomen; en

• een Revolving Credit Facility van € 100 miljoen (betreft een gecommitteerde faciliteit). 

De contractueel overeengekomen (niet gedisconteerde) betalingen op financiële verplichtingen worden weergegeven in de onderstaande tabel.

[30] Saldering van financiële activa en financiële verplichtingen

Ultimo 2023 en 2022 heeft Vitens geen financiële activa en financiële verplichtingen gesaldeerd in de balans opgenomen. Eveneens is geen sprake van voorwaardelijke rechten tot saldering die zouden kunnen leiden tot gesaldeerde afwikkeling van financiële activa en financiële verplichtingen.

[31] Gebeurtenissen na balansdatum

Na balansdatum hebben zich geen noemenswaardige gebeurtenissen voorgedaan, welke invloed hebben op de jaarrekening 2023.